Gospodarowanie odpadami w Polsce jest coraz większym wyzwaniem dla firm zajmujących się ich zbieraniem, przetwarzaniem i obrotem. Jest to działalność obarczona rozbudowanymi wymaganiami prawnymi i organizacyjnymi oraz skomplikowaną ewidencją. Jednak niektóre odpady w dość prosty sposób mogą utracić swój status, stając się pełnoprawnym i pełnowartościowym produktem / surowcem. Dzięki temu zabiegowi przestajemy gospodarować odpadem, co znacząco ułatwia ewidencję, magazynowanie i transport, redukując jednocześnie koszty tych procesów.
Utrata statusu odpadu w polskim prawie
W polskim ustawodawstwie utrata statusu odpadu została uregulowana w art. 14 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. DzU z 2019 r. poz. 701, zwana dalej Ustawą o odpadach), zgodnie z którym aby określony rodzaj odpadu utracił swój status, musi zostać poddany procesowi odzysku i dodatkowo spełnić łącznie następujące przesłanki:
- przedmiot lub substancja muszą być powszechnie stosowane do konkretnych celów,
- istnieje rynek takich przedmiotów lub substancji lub popyt na nie,
- dany przedmiot lub substancja spełniają wymagania techniczne dla zastosowania do konkretnych celów oraz wymagania określone w przepisach i w normach mających zastosowanie do produktu,
- zastosowanie przedmiotu lub substancji nie prowadzi do negatywnych skutków dla życia, zdrowia ludzi lub środowiska,
- wymagania określone przez przepisy Unii Europejskiej, na które składają się trzy rozporządzenia, regulujące warunki utraty statusu odpadów oddzielnie dla złomu żelaza i stali, odpadów z aluminium, złomu miedzi oraz stłuczki szklanej.
W tym samym artykule znajdziemy informację, że Minister właściwy ds. klimatu w porozumieniu z innymi ministrami może określić, w drodze rozporządzenia, odrębnie dla jednej lub kilku spraw, dla niektórych odpadów, szczegółowe kryteria stosowania warunków utraty statusu odpadów. Na tej podstawie opublikowane zostały dwa rozporządzenia, regulujące szczegółowe kryteria utraty statusu odpadów dla odpadów destruktu asfaltowego oraz odpadów powstających w procesie energetycznego spalania paliw.
Przepisy Unii Europejskiej
Kryteria utraty statusu odpadu reguluje w art. 6 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r., zgodnie z którym szczegółowe wymagania utraty statusu odpadu powinny zostać określone na poziomie Unii Europejskiej (UE) w odniesieniu do m.in. kruszyw, papieru, szkła, metalu, opon i tekstyliów. Do tej pory ukazały się 3 Rozporządzenia Komisji określające szczegółowe kryteria, zgodnie z którymi wskazane rodzaje odpadów mogą przestać być odpadami.:
- Nr 333/11, ustanawiające kryteria określające, kiedy pewne rodzaje złomu przestają być odpadami
- Nr 1179/2012, ustanawiające kryteria określające, kiedy stłuczka szklana przestaje być odpadem
- Nr 715/2013, ustanawiające kryteria określające, kiedy złom miedzi przestaje być odpadem
W powyższych przypadkach utrata statusu odpadu następuje bezpośrednio na podstawie przytoczonych przepisów. Należy również zauważyć, że ma tutaj zastosowanie zawarta w art. 3 ust. 15 Dyrektywy o odpadach definicja odzysku zgodnie z którym odzysk to jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu, poprzez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym wypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji, lub w wyniku którego odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub w szerszej gospodarce.
Wymagania dla przedsiębiorców
Firmy zainteresowane wdrożeniem procedury utraty statusu odpadu muszą spełnić szereg wymagań, zarówno w zakresie prawnym jak i organizacyjnym. W zakresie wymagań prawnych konieczna będzie decyzja administracyjna, udzielająca zezwolenia w zakresie odpowiadającym prowadzonym procesom. W zakresie organizacyjnym, w zależności od rodzaju odpadów, konieczne będzie:
- Wdrożenie i weryfikacja systemu zarządzania jakością (SZJ) – jeśli utrata statusu odpadów dotyczy złomu żelaza i stali, aluminium, miedzi albo stłuczki szklanej
i/lub
- Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego ISO 14001 oraz wdrożenie i uzyskanie wpisu do rejestru EMAS – jeśli utrata statusu odpadów dotyczy odpadów destruktu asfaltowego
i/lub
- Wdrożenie systemu gospodarowania – jeśli utrata statusu odpadów dotyczy odpadów powstających w procesie energetycznego spalania paliw
System Zarządzania Jakością
System zarządzania jakością ma stanowić przejrzyste i sprawne wykazanie zgodności z przyjętymi w Rozporządzeniach Komisji kryteriami utraty statusu odpadów dla złomu żelaza i stali, odpadów aluminium, miedzi oraz stłuczki szklanej. System ten powinien obejmować udokumentowane informacje m.in. w następujących obszarach:
- Kontrola przyjęcia odpadów stosowanych jako wsad w procesie odzysku
- Monitorowanie procesów i technik przetwarzania odpadów
- Monitorowanie jakości produktów otrzymywanych w wyniku procesu odzysku
- Monitorowanie promieniotwórczości (w przypadku złomu)
- Informacje zwrotne od klientów dotyczące zgodności produktów z wymaganiami jakościowymi
- Ewidencja wyników monitorowania (kontroli)
- Przegląd i doskonalenie systemu zarządzania
- Szkolenie personelu
System zarządzania jakością powinien ponadto pozwalać na spełnienie wytycznych zawartych w Rozporządzeniach Komisji, załącznikach do tych rozporządzeń oraz przepisach krajowych i przepisach dotyczących danych produktów.
Certyfikacja i Uprawnienia TÜV NORD Polska
Wdrożony System Zarządzania Jakością podlega obowiązkowi weryfikacji przez niezależną jednostkę, będącą weryfikatorem EMAS lub posiadającą akredytację w zakresie Dyrektywy 765/2008. W celu utrzymania certyfikatu SZJ, kolejne audyty odbywają się co 3 lata.
Uprawnienia TÜV NORD Polska
TÜV NORD Polska jest wiodącym akredytowanym weryfikatorem EMAS w Polsce (numer akredytacji PL-V-0001). Dzięki temu posiadamy uprawnienia zarówno do weryfikacji w systemie EMAS, jak również do weryfikacji i certyfikacji Systemu Zarządzania Jakością zgodnie z rozporządzeniami UE dotyczącymi utraty statusu odpadów.
Zapraszamy serdecznie do kontaktu
